Günlük hayatımızın içinde hepimizin stresli zamanları vardır. Böyle yoğun zamanlarda dişlerinizi gıcırdattığınız veya sıktığınız için bruksizm tedavisinin bir sonraki adımınız olup olmadığını mı merak ediyorsunuz? Bir kişinin dişlerini sıkmasının veya gıcırdatmasının altında yatan nedenler halen araştırılan bir konudur ancak bu noktada yaşam tarzı faktörlerinin büyük rol oynadığına inanılmaktadır. Bruksizm daha çok uyku bozukluğu olan, sigara içen, çok alkol ve çok fazla kafein tüketen, anksiyete veya depresyon yaşayan veya uyumak için ilaç kullanan kişilerde teşhis edilir. Bu semptomlardan hiçbirine sahip olmayanlar bile bruksizm teşhisi alabilirler. Bu haftaki yazımızda bruksizm hakkında bilgiler vereceğim. Keyifli okumalar…
Bruksizm (diş gıcırdatma) nedir?
Muhtemelen arada bir dişlerinizi gıcırdatıyor veya sıkıyorsunuz. Ara sıra dişlerinizi gıcırdatmak büyük olasılıkla herhangi bir zarara neden olmaz. Ancak dişlerinizi düzenli olarak gıcırdatıyorsanız bruksizm denen bir durumunuz olabilir ve bu durum çene kaslarınıza, dişlerinize, çene kemiğinizi kafatasınıza bağlayan ve ağzınızı açıp kapatmanıza izin veren temporomandibular eklemlere (TMJ’ler) zarar verebilir.
Bruksizm türleri nelerdir?
Bruksizm, uyanıkken veya uyurken olabilir. Sıkma eylemi aynıdır, ancak uyanık ve uykuda bruksizm iki ayrı koşul olarak kabul edilir.
Uyanık bruksizm durumunda gün içinde çenenizi sıkar ve dişlerinizi gıcırdatırsınız. Genellikle duygusal sorunlarla bağlantılıdır. Endişeli, stresli veya kızgın hissetmek diş gıcırdatmasına neden olabilir. Bir şeye konsantre olmak da aynı etkiyi yaratabilir. Fark edip durma olasılığınız daha yüksekse, uyanık bruksizmde genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Stres yönetimi ve farkında olmanın yollarını öğrenmek sıklığı azaltmaya yardımcı olabilir.
Uyku bruksizminde dişlerinizi uyku sırasında gıcırdatırsınız ki bu daha fazla zarar verebilir. Bunun olduğunun farkında olmadığınız için ihtiyacınız olan yardımı alamayabilirsiniz. Uyku bruksizmi ile ilgili bir başka zorluk da, insanların çenelerini ve dişlerini ne kadar sıktıklarını fark etmemeleridir. Çene ağrısına ve diş sorunlarına neden olan büyük bir kuvvet kullanabilirler. Diş sıkmak ayrıca baş ağrısına da neden olabilir.
Diş gıcırdatma neden zararlıdır?
Diş gıcırdatma estetik sorunlara, yüz profilinizde değişikliklere, kırık ya da gevşemiş dişlere, TME eklemine, çene ve boyun kaslarına zarar verebilir. Dişlerinizde aşınmaya neden olabilir ya da diş kaybı yaşatabilir. Bunlar gibi bruksizm kaynaklı pek çok sorunu engellemek için bruksizmin tedavi edilmesi önemlidir.
Bruksizm belirtileri nelerdir?
Geceleri dişlerinizi gıcırdattığınızın farkında olmayabilirsiniz ancak diş sıkma günlük yaşam konforunuzu ve uyku kalitenizi etkileyecektir. Öncelikli olarak uykunuzun bölünmesine yol açan bruksizm gün içinde özellikle sabahları baş veya yüz ağrısı ile kendisini gösterebilir. Kulak ağrısı, ağrılı gevşek dişler veya çene kasları, yemek yerken ağrı, diş kırıkları, dişlerde aşınma, çenede tıklama veya patlama gibi ses çıkaran bir TME eklemi ya da çenede kilitlenme yaşayabilirsiniz.
Bruksizm nasıl teşhis edilir?
Dişlerinizi gıcırdattığınızı düşünüyorsanız, diş hekiminize görünün. TME’lerinizi, çene kaslarınızı ve dişlerinizi bruksizm belirtileri açısından inceleyebilirler. Sağlık hizmeti sağlayıcıları genellikle fiziksel muayeneye ve belirtilerinize dayanarak bruksizmi teşhis edebilir. Ancak bazı durumlarda polisomnografi adı verilen bir uyku çalışmasına ihtiyacınız olabilir. Bu test bir uyku merkezinde yapılır ve kesin tanı sağlayabilir.
Bruksizm nasıl tedavi edilir?
Bruksizm tedavisi için günümüzde sıklıkla botoks tedavisi uygulanmaktadır. Bunu başka bir yazımda anlatacağım. Ne var ki ilaç kullanarak bir tedavisi de mümkün olmuyor. Öte yandan diş sıkmanın önlenmesi ya da dişlerinizin zarar görmemesi açısından diş hekiminiz genellikle size bir gece koruyucu hazırlayacaktır. Bu özelleştirilmiş ortez aletini yatmadan önce ağzınıza sokuyorsunuz. Böylece dişlerinizi, kaslarınızı ve TME’lerinizi sıkma sırasında oluşan kuvvetten koruyabilirisniz. Sağlık uzmanınız ayrıca yatmadan önce alınması için bir kas gevşetici reçete edebilir.
Peki, dişlerinizi gıcırdatmayı bırakmak için başka neler yapabilirsiniz?
Diş hekiminiz, bruksizme katkıda bulunup bulunmadığını görmek için varsa rutin olarak kullandığınız ilaçlarınızı gözden geçirebilir. Stres de bir faktör olabilir. Stresi azaltmanın yolları hakkında sağlık uzmanınızla konuşun. Ayrıca stresi azaltmaya yardımcı olabilecek bir tür konuşma terapisi olan bilişsel davranışçı terapi (CBT) yardımı alabilir, egzersiz ya da meditasyon yapabilir, gerekli görüldüğü takdirde fizik tedavi alabilirsiniz. Alkol ve sigaradan kaçınmak önemlidir. Kola, çikolata ve kahve gibi yiyecek ve içeceklerde bolca bulunan kafeinden kaçının veya azaltın.
Gün içinde diş sıkmamaya dikkat edin. Kendinizi durdurmaya çalışın: Dudaklarınızı bitişik, dişlerinizi birbirinden ayırın ve dilinizi ön dişlerinizin arkasında tutun. Kalem veya tükenmez kalem gibi gıda dışı maddeleri ısırmayın. Ayrıca sürekli sakız çiğnemekten kaçının.