Diabet yani şeker hastalığı, pankreas bezinden salgılanan ve kan şekerini düzenleyen insülin hormonunun yokluğu, eksikliği yada hücrelerde insüline karşı cevabın zayıflaması neticesinde kan şekerinin yükselmesi, idrarda glukoz(şeker) çıkışı ile karakterize kronik bir hastalıktır. Diabetin, tip1 ve tip 2 olmak üzere iki genel tipi vardır. Tip1 diabette: pankresta insülin üreten hücrelerin tahrip olması sonucu insülin hormonu üretimi durur.  Bunun sonucunda aldığımız gıdalardan elde edilen ve kana geçen şekerin hücrelere girmesi sağlanamaz ve kan şekeri yükselir. Tip1 diabet, juvenil diabet olarak da adlandırılır ve yirmi yaş altında çocuklarda gözlenir. Tip2 diabette ise insülin hormonu üretimi vardır, ancak insülin hücrelerdeki bağlanma noktalarına bağlanamaz ve etkisini gösteremez. Bunun sonucunda kan şekeri yükselir, zamanla pankreas da yorulduğu için insülin üretimi de azalır.Bu tip diabet daha çok yetişkinlerde gözlenir. Aşırı kilo, ailede şeker hastalığı olması, stresli hayat temposu, dengesiz beslenme risk faktörleri arasındadır.

Diabetin başlıca belirtileri arasında: ağız kuruluğu,çok su içme,çok idrara çıkma,aşırı iştah, kilo kaybı,yorgunluk ve halsizlik, deride kurumalar ve sık görülen mantar enfeksiyonları sayılabilir. Diabetin genel belirtileri bunlar peki ağız içinde ne gibi etkileri var? 

Diabet hastalarında kılcal damarlar zayıfladığı için dişetlerinin kanlanması bozulur, bunun sonucunda iyi beslenemeyen dişetleri iltihaplara daha açık hale gelir. Eğer ağız bakımına da yeterli özen gösterilmez ise diabet hastalarında dişeti iltihapları daha hızlı ilerler kısa zamanda kemik dokuya da geçerek, dişe destek olan kemiğin yıkımına ve dişlerin kaybına neden olur. Bunun yanısıra diabet hastalarında tükrük içeriğinde şeker oranı çok yükselir. Sizlerin de hatırlayacağı gibi bakteriler şekeri çok sever ve çok hızlı çoğalırlar. Tükrüğün akışkanlığı azaldığı için yıkayıcı özelliği de azalır. Bunun sonucunda diş çürükleri çok hızla gelişir. Ağız kuruluğuna ve dokuların beslenmesinin zayıflamasına bağlı olarak ağız içinde stomatit dediğimiz enfeksiyonlar, candida dediğimiz mantar enfeksiyonları da çok sıklıkla gözlenir. Diştaşı oluşumu da normal bireylere nazaran daha hızlı olur. Özellikle hareketli protez kullanan diabet hastalarında ağız kuruluğuna bağlı olarak vuruk şikayetleri artar.  Diabet hastalarında bir diğer spesifik bulgu ise ağızda aseton kokusu olmasıdır. Kanlanmanın bozulmasına bağlı olarak cerrahi işlemlerden sonra yara iyileşmesi de çok zor olmaktadır. İmplant tedavileri ise riskli hale gelir.  Dilde yanma hissi, tat alma duyusunun bozulması da  diabet hastalığının neden olduğu diğer sorunlardır.

Peki sadece diabet mi ağız sağlığını etkiler? Yoksa ağız sağlığının da diabet üzerine etkisi var mıdır? Ağız sağlığı birçok hastalığa etken olduğu gibi, şeker hastası olan bireylerde kan şekerinin daha da artmasına neden olabilir. Dişeti iltihabına neden olan bakterilerin ürettiği endotoksinler kan yolu ile karaciğere ulaşır ve burada glikojen olarak depolanmış olan glukozun bir savunma mekanizması olarak kana karışmasına neden olur. Bunun sonucunda kan şekeri yükselir. Uzun süredir ileri dişeti iltihabı olan hastalarda gerekli dişeti tedavileri yapılıp ağız bakımı düzenli sağlandıktan sonra kan şekerlerinde bir miktar düşme olduğu saptanmıştır.

Görüldüğü üzere hem diabetin ağız sağlığına, hem ağız sağlığının diabete ciddi etkileri var.  Bunun çaresi ise iyi ağız bakımı ve düzenli hekim kontrolleridir. Hem dahiliye hekimi kontrolünde kan şekerinin belirli değerlerin altında tutulması, hem de dişhekimi kontrolleri ve iyi bir ağız bakımı ile ağız sağlığının en iyi seviyede tutulması gerekir. Unutmayalım ki bakteri olmayan ortamda dişeti iltihabı da diş çürükleri de olmaz. Bunların yanısıra diş tedavisi yaptırıken dişhekiminize mutlaka şeker hastası olduğunuzu, görgüğünüz tedaviyi, kan şekerinizin değerini belirtmeniz; diş tedavilerine genelde sabah saatlerinde kahvaltınızı yapmış, ilaçlarınızı kullanmış olarak gitmeniz daha doğru olur.