Gün boyu almış olduğumuz gıdalar, özellikle karbonhidrat yani nişasta ve şekerden zengin besinler dişler üzerinde kalır, yeterli ağız temizliği sağlanmazsa tükrük ile karışarak mikrobiyal dental plak dediğimiz krem kıvamında ve renginde bir tabaka oluştururlar. Adından da anlışalacağı gibi bu birikimde bolca bakteriler bulunmaktadır.

Peki bakteriler var, gıda artıkları da var ama nasıl oluyor da bunlar  dişlerimizi çürütüyor, daha doğrusu çürük nedir?  biraz bundan bahsedelim. Çürük oluşması için bakteri, gıda artıkları ve zaman olması lazımdır. mikrobiyal dental plak dediğimiz oluşumda bakteri ve gıda artıkları zaten bolca mevcut idi, ağız temizliği zamanında ve doğru şekilde yapılmazsa bakteriler ağızda gıdaları kullanıp hızla üreyecek zamanı da kazanmış olurlar. Karbonhidrattan zengin gıda artıklarını kullanan bakteriler artık ürün olarak da sülfürlü bileşikler ve asit açığa çıkarırlar. Bu asit diş yüzeyine uzun süre temas ederse dişin en dış tabakası olan mine tabakasında demineralizasyon dediğimiz çözülmeler başlar. Başlangıçta tebeşirimsi mat beyaz gibi görünen bu demineralize olmuş alanlar eğer zamanında müdahale edilmezse mine tabakasında yıkım artar, koyu kahve-siyah görünümde diş çürükleri oluşur. Zamanla bakterilerin erititip demineralize ettiği diş dokusu diş üzerinden ayrılır ve diş yüzeyinde kavitasyon denilen oyuklar oluşur. Artık çürük iyice ilerlemiş ve olgulaşmıştır.

”Dişimiz çürüyor ama biz bunu anlayamaz mıyız?”  Çürük henüz mine takasında iken diş üzerinde siyah renklenme ve oyuklar olarak görülebilir, Ancak dişlerin birbirine bakan arayüzlerinde başlayan çürükleri gözle görmek mümkün değildir. Ancak hekim kontrolünde çekilen röntgen filmlerinde görülebilir. Mine tabakasını geçip dentin tabakasına ulaşan çürükler dişin sinirlerinin olduğu pulpa tabakası yani diş özüne yaklaştığı için uyarı vermeye başlar. Bu uyarı genelde soğuk, tatlı, ekşi gıdaların alınması esnasında duyulan hassasiyet şeklinde başlar. Sadece gıdalar alındığında kısa süreli oluşan bu hassasiyetin derecesi ve şiddeti çürük sinir tabakasına yaklaştıkca  artar. Eğer çürük bu safhalarda tedavi edilmez ihmal edilirse mine tabakasına göre daha zayıf olan dentin tabakasında daha hızla ilerler ve dişin özüne ulaşır. Çürük tabakasında mevcut olan bakteriler pulpa dediğimiz diş özünde iltihap yaparlar bu safhada kendiliğinden başlayan zonklayıcı, çok şiddetli ağrılar yapmaya başlar. Sıcak gıdalar ağrıyı daha da artırır. Soğuk uygulaması biraz hafifletir. Bunlar pulpitis dediğimiz diş özünün iltihabının belirtileridir.

Tabi çürüğün oluşumu ve ilerlemesini hızlandıran başka nedenler de vardır. Ama unutmamak gereken konu eğer diş fırçalama, diş ipi kullanımı, düzenli dişhekimi kontrolerinin yapılması, şekerli ve nişastalı gıdaların tüketiminde dikkatli olunması, ara öğünlerin azaltılması gibi ağız bakım kurallarını hakını vererek yerine getirirsek çürüğün oluşmayacağıdır. Çürüğü oluşturan üç etken vardı: besin artığı, bakteriler ve zaman. Biz bunlardan birini ortadan kaldırırsak çürük oluşmayacaktır.